დამწერლობის გაჩენამ ზეპირი კულტურის ველი მკვეთრად შეავიწროვა, ხოლო თვით კულტურა ორ, მწიგნობრულ და ზეპირ, ნაწილად გაყო. ამის შემდეგ კულტურის ზეპირი ფორმები „ცხოვრობენ“ როგორც ცალკე, მწიგნობრობის გვერდით, ისე, გარკვეულწილად სახენაცვალი, მის შიგნით.
ადრექრისტიანულ ტრადიციას თავდაპირველად „ფოლკლორული“ ხასიათი ჰქონდა: მაცხოვრის შესახებ თხრობები „აითქვიფა“ იმ ჟანრებში, რომლებიც ადრეულ იუდაიზმსა და ელინურ ზეპირპოეტურ ტრადიციას გააჩნდა. უძველესი მემატიანეები ასვე იყენებდნენ ფოლკლორულ ტექსტებს-ზეპირ გენეალოგიას, მითოლოგიურ და ისტორიული ხასიათის თხრობებს. მოხსენებაში აღნიშნულ კონტექსტში განხილულია ქართული ქრისტიანული ლიტერატურის, საისტორიო მწერლობისა და „ვეფხისტყაოსნის“ საკითხი.

თანამედროვე პირობებში ნიადაგური რესურსის რაციონალური გამოყენება-დაცვა მთელ მსოფლიოში ძალზე მწვავე საკითხად იქცა. არსებულ ფონზე გეოგრაფიის დეპარტამენტის ფიზიკური გეოგრაფიის მაგისტრებთან ერთად, ნიადაგების მორფოლოგიურ - გენეზისურ ნიშან-თვისებების შეფასების მეთოდებით ვაწარმოეთ აჭარის სხვადასხვა მუნიციპალიტეტთა ტერიტორიებზე საველე კვლევები, რომლის ძირითად მიზანს წარმოადგენდა აჭარის რეგიონის შიგა მთიან ზონაში, მიმდინარე პერიოდში, ნიადაგების გეოგრაფიისა და გენეზისური თავისებურებების შესწავლა.

ტაოში ადრეული პერიოდის ქრისტიანული ეკლესიის ცხოვრებაზე მოგვითხრობს საკითხავ-საგალობელთა ციკლი, რომელიც ორ ძმას – დავითს და ტირიჭანს ეძღვნება.
„ათონის მრავალთავში“ Ath. 8 (ცაგ. № 57, X ს.) შეტანილი ჰაგიოგრაფიული ტექსტის „წმიდათა ყრმათა ორთა ძმათა დავითისი და ტირიჭანისი, საკითხავის“ (302v-307r) გარდა, დავითსა და ტირიჭანს ეძღვნება ჰიმნოგრაფიული ციკლი, რომელიც სხვადასხვა შედგენილობითაა წარმოდგენილი Jer. Geo. 42, H-1710, Ven. 2 და Sin. Geo. O. 92 ხელნაწერებში.